İrlandalı yargıçlar, ülkede faaliyet gösteren Apple’ın geçmişe dönük toplamda 13 milyar euro vergi borcu olduğuna hükmetti. Şirketin ise bu iddiaya tepkisi sert oldu. Apple yaptığı resmi açıklamada, Avrupa Birliği yöneticilerinin bilmeleri gereken bir şey var; Apple’dan ya 13 milyar euroluk vergiyi alabilirler ya da iş imkanı, ikisini birden vermeyiz.
Salı günü, Avrupa Birliği’ne 13 milyar euro “borçlu” olduklarını öğrenen şirket yetkilileri, bu durumun, bundan sonra ülkede gerek Apple gerekse diğer yabancı şirketlerin yapacakları yatırımları olumsuz etkileyeceğini belirttiler.
Apple’ın bu söylemi ve tahmini elbette ki İrlanda için bir tehdit değil ancak geçmişe dönük vergi anlaşmalarının hiçe sayılarak bir şirkete borç çıkarılması, ülkeye yatırım yapmayı düşünen yatırımcılar için olumsuz bir durum.
İrlanda hükümeti ile Apple, 1991 yılında bir vergi anlaşması imzalamıştı. İrlanda, Amerikan teknoloji devine, Avrupa operasyonlarını kendi ülkesinde yönetmesi durumunda çok önemli vergi indirimleri yapacağını beyan etti. Geçtiğimiz 25 yıl içerisinde Apple, İrlanda’da toplam 5 bin kişiye istihdam sağladı. Ayrıca Cork şehrinde bin kişilik Athenry şehrinde ise 200 kişilik yeni iş planları da bulunuyor. Şirket, yarattığı bu istihdamlar karşılığında önemli vergi indirimlerinden yararlandı. Bugün AB yargısının talep ettiği 13 milyar euroluk vergi de işte bu indirimlerin toplamından elde edilen rakam.
Apple ve İrlanda arasındaki anlaşma aslında oldukça basit; vergi indirimini ver istihdamı al. Anlaşmanın bozulmasına kızan Apple yöneticileri 1990 yılında şöyle bir açıklama yapmışlar;
“Bu anlaşma sayesinde Apple İrlanda’daki en büyük işverenlerden birisi haline gelecek. Şu an için ülkede doğrudan bin dolaylı 500 olmak üzere toplamda 1 500 kişiyi istihdam ediyoruz.”
Apple, aradan geçen 25 yıl içerisinde en büyük istihdamı yaratan şirketlerden birisi olmakla kalmadı, ironik bir şekilde de İrlanda’nın en çok vergi ödeyen şirketi haline de geldi. Dolayısıyla olası bir vergi pazarlığında İrlanda hükümetine ve Avrupa Birliği’ne karşı eli oldukça güçlü.
Apple, 1991 yılında imzalanan anlaşmanın defalarca yenilendiğini belirtiyor. Avrupa Komisyonu anlaşmanın legal olduğunu ancak yine de içinde “dolandırıcılık unsurları” barındırdığını iddia ediyor. Avrupa Rekabet Komisyonu Başkanı Margrethe Vestager, yaptığı açıklamada şu iki noktada Apple’ı suçladı;
- “Apple salında var olmayan bir genel merkez oluşturmuş. İrlanda’da var olduğu iddia edilen genel merkezin kapasitesi ve çalışan sayısı, şirketin Avrupa operasyonlarını yönetmek için yeteri büyüklükte değil. Genel merkezdeki çalışan sayısı olması gerekenin çok altında.
- Anlaşma, diğer AB ülkelerinin milyarlarca euro vergi kaybı yaşamasına neden oldu.
Avrupa Birliği ile yaşanan bu kriz, Apple tarihinin en önemli krizlerinden birisi ancak durum İrlanda için daha kritik. Şirketin nakit rezervinin önemli bir kısmı İrlanda’da bulunuyor. ABD’deki başkanlık seçiminin Cumhuriyetçi adayı Trump, Apple’ın nakit rezervirinin ülke içine çekmesi gerektiğini söylüyor. Seçimin galibi Trump olursa ve AB-Apple arasındaki gerginlik sürmeye devam ederse, İrlanda 5 bin kişilik istihdamla birlikte Apple’ın milyarlarca dolarlık rezervini de kaybedebilir.
